Evropska unija se u savremenom američkom političkom narativu sve češće prikazuje kao trom, birokratiziran i ideološki dezorijentiran projekat koji je izgubio kontakt s vlastitim građanima, granicama i identitetom. Takva slika ne nastaje slučajno niti spontano. Ona je pažljivo konstruisana i ugrađena u novu američku Nacionalnu sigurnosnu strategiju, dokument koji, pod snažnim utjecajem ideologije Make America Great Again, više liči na politički pamflet nego na klasičan strateški okvir. Njegova poruka Evropi je hladna i nedvosmislena: Evropska unija više se ne doživljava kao prirodan i privilegiran partner, već kao prepreka američkim interesima koju treba preoblikovati, disciplinirati ili, ako se ukaže prilika, oslabiti iznutra.
Time transatlantski odnosi ulaze u fazu dubokog nepovjerenja i fragmentacije kakva nije viđena još od završetka hladnog rata. U središtu Trumpove vizije svijeta nalazi se frontalni napad na samu ideju evropske integracije. EU se u američkom diskursu opisuje kao globalistički projekat otuđen od naroda, nesposoban da kontroliše migracije, očuva kulturni identitet i efikasno odgovori na sigurnosne izazove. Takva karakterizacija ne služi sigurnosnoj analizi, već političkoj mobilizaciji. Govor o “kulturnom raspadu” i “civilizacijskom nestanku” Evrope nije procjena obavještajnih službi, nego oružje u ideološkim i identitetskim ratovima unutar same Evrope, u kojima Washington otvoreno bira stranu – onu nacionalnih država i desnog populizma koji je ideološki kompatibilan s Trumpovim pogledom na svijet.
Posebno zabrinjava poruka da bi Evropa mogla izgubiti status pouzdanog saveznika. Time se dugogodišnje partnerstvo, izgrađeno na institucijama, međunarodnom pravu i zajedničkim vrijednostima, zamjenjuje uslovnom lojalnošću zasnovanom na ideološkoj usklađenosti. Poruka je jasna: ko ne dijeli Trumpovu viziju, ne može računati na američku zaštitu. Za Evropsku uniju to znači suočavanje s neugodnom realnošću – Sjedinjene Američke Države više nisu predvidiv oslonac, već potencijalni faktor nestabilnosti.
U tom svjetlu treba posmatrati i indicije o pokušajima da se pojedine članice “izvuku” iz evropskog okvira. Mađarska, Poljska, Austrija i Italija navode se kao zemlje u kojima jačaju suverenističke i euroskeptične snage, prirodni saveznici Trumpove administracije u strategiji slabljenja evropske kohezije. Cilj je stvaranje Evrope labavog saveza država koje se više oslanjaju na bilateralne odnose s Washingtonom nego na zajedničke institucije u Bruxellesu. Posebno upadljiva u tom kontekstu je tišina oko Hrvatske. Zemlja koja godinama vodi izrazito proameričku vanjsku politiku ostala je izvan kruga država koje Washington vidi kao ključne aktere. Za Zagreb bi to trebalo biti otrežnjenje: lojalnost ne garantira političku težinu. Hrvatska se nije našla ni među “otetima” ni među važnima – ostala je na margini, pouzdan, ali zamjenjiv saveznik bez stvarne pregovaračke snage.
Takav pristup razotkriva suštinu Trumpove politike. Vrijednost saveznika ne mjeri se dugoročnim partnerstvom ni principima, već isključivo trenutnom upotrebnom vrijednošću u velikoj geopolitičkoj igri. Kratkoročno, ova strategija može odgovarati liderima poput Viktora Orbána, ali dugoročno nosi ozbiljne rizike, naročito zbog paralelnih političkih i ekonomskih aranžmana s Kinom, koja ostaje glavni strateški rival SAD-a.
Najopasniji test nove američke politike svakako je Ukrajina. Trumpova otvorena žurba da “zatvori” rat otkriva suštinu njegovog pristupa: Ukrajina se ne posmatra kao subjekt s pravom na vlastite ciljeve, već kao problem koji treba ukloniti radi šire strateške stabilnosti s Rusijom. Evropi se pritom poručuje da ima nerealna očekivanja, dok se kompromis s Moskvom predstavlja kao neminovan, čak i po cijenu teritorijalnih ustupaka agresoru. Trumpova sklonost Vladimiru Putinu ovdje više nije diplomatska nijansa, već politička činjenica s potencijalno dalekosežnim posljedicama.
Time se oživljava stari i opasni obrazac – dogovori velikih sila preko leđa manjih država. Ukrajina, ali i sama Evropa, taj obrazac poznaju iz vlastite historije. U praksi to znači da Kijev više ne može računati na bezrezervnu američku podršku, dok Evropa ostaje prva linija posljedica ruskog revizionizma. Upozorenja da se Putin neće zaustaviti na Ukrajini dodatno pojačavaju osjećaj hitnosti, posebno u kontekstu hibridnih prijetnji, dezinformacija i sabotaža koje su već postale dio evropske svakodnevice.
Reakcije u evropskim prijestolnicama kreću se od šoka do otvorenog otpora. U Parizu, Berlinu i Bruxellesu sve se češće čuje stav da se američki dokument ne može tumačiti kao nespretna poruka saveznika, već kao neprijateljski čin. Time se istovremeno potkopavaju tri stuba poslijeratnog evropskog poretka: NATO kao sigurnosni okvir, ekonomska integracija i zajedničke liberalno-demokratske vrijednosti.
Ipak, u ovoj krizi krije se i neugodna istina. Evropa je decenijama živjela u strateškom komforu, oslanjajući se na američku moć i odgađajući vlastito političko i sigurnosno sazrijevanje. Svijet u kojem se Washington povlači u ideološki unilateralizam prisiljava Evropsku uniju da preuzme odgovornost za vlastitu sigurnost, ozbiljno ojača odbrambene kapacitete, smanji geopolitičku ovisnost i redefinira odnose – ne samo sa SAD-om, nego i unutar vlastitih granica. Nova američka strategija, koliko god bila neprijateljska, predstavlja brutalni poziv Evropi da konačno odraste. Ostaje pitanje hoće li taj poziv biti shvaćen kao prijetnja ili kao posljednja prilika.
Na Balkanu se uvijek nešto dešava – od političkih preokreta do svakodnevnih priča koje odjeknu cijelim regionom. Ako vas zanimaju aktuelna dešavanja, život običnih ljudi iz zemlje tako i iz susjedstva, ne propustite ostale članke iz naše kategorije Vijesti. Svaki dan donosimo priče koje se tiču baš nas!
